၂၀၁၆ ႏွစ္ဆန္းတစ္ရက္ေန႕မွာ နဝေဒးလမ္းက  Think art Gallery မွာ ျပေနတဲ႕ MPP ရဲျမင္႔ ရဲ႕ ဗန္ဂိုုး

ပုုဂံကိုုအလည္လာျခင္း ျပပြဲကိုု ေရာက္သြားပါတယ္။ အျမဲတမ္းေစာင္႔ၾကည္႔ရတဲ႕ ကိုုယ္ေတြေရွ႕ က အနုုပညာရွင္ ကိုုရဲျမင္႔ က ေညာင္ဦးျမိဳ႕မွာ အေျခစိုက္ျပီးတဲ႔ေနာက္မွာ ေရွးေဟာင္းအေမြ အႏွစ္ေတြ ရဲ႕ အသည္းႏွလံုုး ပုုဂံရွဳခင္း ရွဳကြက္ေတြနဲ႕  ဗန္ဂိုုး ရဲ႕ စုုတ္ခ်က္ေတြ  ဗန္ဂိုုးရဲ႕ နာမည္ေက်ာ္ကားေတြထဲက ပံုရိပ္ေတြ ကိုု ေရာေႏွာ ေမြေႏွာက္ျပီး အေရာင္ျပင္းျပင္းေတြနဲ႕ ခ်ယ္မွဳန္းျပထားတဲ႔ လက္ရာေတြက  ျပပြဲလာသူတိုုင္းကိုုဖမ္းစားနိုုင္ခဲ႔ပါတယ္။ အနုုပညာရွင္ကိုုရဲျမင္႔ ဟာ ငယ္စဥ္ဘဝက ဆရာတင္ေထြး ဘာသာျပန္တဲ႔  ဘဝၾကမ္းလိုု႔ အမည္ရတဲ႕  စာအုုပ္ကိုုဖတ္ျပီးတဲ႔ေနာက္  အႏုုပညာရွင္ဗင္းဆင္႔ဗန္ဂိုုး အနုုပညာလက္ရာေတြကိုု ေျခရာေကာက္ရင္း က ဒီပန္းခ်ီကားေတြ ေရးဆြဲမိခဲ႔တဲ႔ အေၾကာင္း ျပပြဲကတ္တေလာက္ထဲမွာ ဖြင္႔ဟ ဝန္ခံထားပါတယ္။ ဒီမွတ္စု ထဲမွာ ညြန္းထားတဲ႔  ဘ၀ၾကမ္းဆိုတဲ႔ စာအုုပ္ေလးဟာ ဆရာရဲ႕ျမင္႔တင္မက ကြ်န္ေတာ္တိုု႕ မ်ိဴးဆက္ အနုုပညာရွင္ေတြ ကိုု ဗင္းဆင္႔ဗန္ဂိုုးဒ႑ာရီ ဆန္လွတဲ႔ အနုုပညာရွင္ဗန္ဂိုုးရဲ႕ ဘ၀ကိုု မိတ္ဆက္ေပးခဲ႔တဲ႔ စာအုုပ္ေလးပါ။ ကြ်န္ေတာ္႔ဘဝမွာေရာ ဗန္ဂိုုးကိုု ဘယ္တုုန္းကစၾကားဖူးခဲ႔သလဲ ျပန္ေဖၚၾကည္႔ေနမိပါတယ္။

ရွစ္ေလးလံုုးအေရးေတာ္ပံုုၾကီး ျပီးေတာ႔ ဒီမိုုကေရစိကိုု လက္နက္ကိုုင္ေတာ္လွန္ေရး နည္း နဲ႕ တိုုက္ယူ မွျဖစ္မယ္ ဆိုတဲ႔ ေၾကြးေၾကာ္သံကိုုင္စြဲ ျပီး အိႏၵိယ နယ္စပ္ကိုု ျဖတ္ျပီး တကယ္႔ ဘဝၾကမ္းကိုု စလွမ္းခဲ႕က ေပါ႔ ဗ်ာ လိုု႔ ဇာတ္သံေလးေႏွာျပီး ေျပာျပခ်င္မိပါတယ္။ အဲဒီလိုုနဲ႔ မဏိပူရေတာင္တန္းေတြ ေပၚက ေလခြန္းစခန္းမွာ ေသာင္တင္ေနတဲ႕  မန္းေလးဆိုုင္းဘုတ္ေလာကမွာ နာမည္အၾကီးဆံုုးဆိုုတဲ႕ အနုုပညာရွင္ ကိုုစစ္ျငိမ္းေအးနဲ႔ ေတြ႔ ဆံုုျဖစ္ခဲ႔ပါတယ္။ ေနာက္ေတာ႔ ဒုကၡသည္ စခန္းေလးထဲမွာ ကိုုစစ္ျငိမ္းေအးရဲ႕  ပန္းခ်ီသင္တန္းေလးတက္ရင္း ကိုုစစ္ရဲ႕ ပန္းခ်ီအနုုပညာဆိုုင္ရာ လက္ခ်ာေတြ ထဲမွာ စျပီး ကမၻာေက်ာ္ ၾဆာၾကီး ဗန္းဆင္႔ဗင္ဂိုုး ရဲ႕ လက္ရာေတြ အေၾကာင္းလွိဳင္လိွဳင္ၾကားရပါေတာ႔တယ္။ ျပသနာက ပန္းခ်ီသင္တန္းသာဆိုုတယ္ ဒုုကၡသသည္ စခန္းထဲမွာမိုု႕ စာအုုပ္စာတန္းဆိုုတာ တစ္အုုပ္မွ အရွိတာမို႕  ဗင္ဆင္႕ပန္းခ်ီကားေတြ က ဘယ္လိုုစုုတ္ခ်က္ေတြ ထူးျခားေၾကာင္း အေရာင္ေတြက ဘယ္လိုုသစ္လြင္ေၾကာင္း ကိုုစစ္က ေရပက္မဝင္ေျပာေနသမ်ကိုု ကြ်န္ေတာ္က စိတ္ကူးထဲ ၾကံဳ သလိုု ပံုုေဖၚျပီး ဘာမသိညာမသိ ဘလိုုင္းၾကီး ဗင္းဆင္႔ အမာခံပရိတ္သတ္ ျဖစ္လာခဲ႔ရတာ ရီစရာေတာ႔ ေတာ္ေတာ္ေကာင္း ပါတယ္.။

ေနာက္ေတာ႔  ရန္ကုုန္ ကို ခံကတုုတ္ ယူျပီး အနုုပညာ နဲ႔ ေသာက္ဖက္စားဖတ္ေတြ ျဖစ္လာတဲ႔ အခါမွာေတာ႔ လက္လွမ္းမွီသေလာက္ နိုု္င္ငံျခားမဂၢဇင္းေတြမွာ ေတြ႕သမ်ွ ဗင္ဂိုုးပန္ခ်ီကားပံုု ပါတဲ႕ စာမ်က္ႏွာေလးေတြ ဆုုတ္ျပီး သိမ္းထားခဲ႔ ဘူးပါတယ္။

ထူးထူးျခားျခား သတိရေနတာကေတာ႕ ၁၉၉၆ ခုုေလာက္မွာအနုုပညာမိတ္ေဆြ ပန္းခ်ီစိုုး၀င္းျငိမ္း ဆီက ငွါးၾကည္႕ ရတဲ႕ ဂ်ပန္ဒါ ရိုုက္တာၾကီးကူရိုုဆားဝါးရဲ႕ The Drem ဆိုုတဲ႕ ရုုပ္ရွင္ကား ပါ။ ရုုပ္ရွင္ထဲမွာ ဇာတ္ေဆာင္တေယာက္က ဗင္ဂိုုးရဲ႕ ပန္းခ်ီကား တစ္ကားေရွ႕ မွာ ရပ္ျပီး ေငးၾကည္႔ေနရာကေန ပန္းခ်ီကားထဲ၀င္သြားျပီး ပန္းခ်ီကားထဲက တံတားေပၚကိုုျဖတ္ ျပီးေတာ႔ ပန္းခ်ီကားေတြ ထဲ ေလ်ာက္သြားေနတာကိုု ရိုုက္ျပျပီး ေနာက္ဆံုုး ဂ်ံဴခင္းထဲမွာ ပန္းခ်ီဆြဲေနတဲ႕  ဗင္ဂီုုးကိုု ေတြ႕ေတာ႕ ေနာက္ကေန ေအာ္ေခၚရင္း လိုုက္ ။ ဟိုုက လည္းေက်ာခိုုင္းျပီး ဂ်ံဳခင္းထဲ ထိုုးဝင္သြားခ်ုုက္မွာ ဒိုုင္းကနဲ ေသနတ္သံတစ္ခ်က္ထြက္လာျပီး က်ီးကန္းေတြ လန္႕ပ်ံသြားရာက ပန္းခ်ီကားၾကည္႔ေနတဲ႔လူငယ္ဟာ ဂ်ံဳခင္းေပၚက က်ီးကန္းမ်ားပန္းခ်ီကားေရွ႕ကိုု ေရာက္ ေနတာနဲ႕ အဆံုုးသတ္ထားပါတယ္။ 

ဒီလိုုနဲ႕ ၂၀၀၆ ခုုမွာ လန္ဒန္ျမိဳ႕ကိုု ေျပာင္းေရြ႔႕ေနထိုုင္ျဖစ္တဲ႔ အခါမွာေတာ႔ ပထမဆံုုး ဗင္ဂိုုးရဲ႕ ပန္းခ်ီကားေတြနဲ႕ နဖူးေတြ႕ဒူးေတြ႕ ေတြ႕ခြင္႕ ရပါေတာ႕တယ္။ လန္ဒန္ျမိဳ႕လယ္က အမ်ိဴးသားပန္းခ်ီျပတိုုက္ဟာ လန္ဒန္ုုုျမိဳ႕ ရဲ႕ က်က္သေရေဆာင္ ေပါ႕။ က်က္သေရေဆာင္လိုု႕ ေျပာရတာက  ဥေရာပသမိုုင္းမွာပန္းခ်ီ အနုုပညာဟာ ဘယ္လိုု ဆင္႕ကဲ တိုုးတက္ ျဖစ္ထြန္းလာခဲ႕တယ္ ဆိုုတာကိုု  ေလ႕လာနိုုင္ဘိုု႕ ၁၂ ရာစုု ႏွစ္က ေတ ၁၉  ရာစုထိ ပန္းခ်ီကားၾကီးေတြ နဲ႕ စံနစ္တက် ျပသထားပံုက အင္မတန္ခမ္းနားလိုု႕ပါ။ ျပီးေတာ႔ ဥေရာပ နိုုင္ငံေတြ နဲ႕ အေမရိကားမွာ ဒီလိုုျပခန္းမိ်ဴးကိုု ၁၅ ေဒၚလာေလာက္၀င္ေၾကးေကာက္ ေပမယ္႔ ဒီျပတိုုက္ၾကီးမွာ မည္သူမဆိုု အခမဲ႕ ၀င္ေရာက္ေလ႔လာလိုု႕ ရပါသဗ်။ ဒီျပတိုုိက္ၾကီးရဲ႕ အခန္းနံပတ္၄၂ ကေန ၄၆ ထိမွာ အင္ပရက္ရွင္နစ္ ပန္းခ်ီလွုုပ္ရွားမွုု က ပန္းခ်ီကားေတြ ကိုု ျပသထားျပီး ဆရာၾကီး ဗန္ဂုုိးရဲ႕  ေနၾကာပန္းမ်ား၊ ဗန္ဂိုးကုုလားထိုုင္၊ နဲ႕ ၾကယ္စံုုညနဲ႕ ဆိုုက္ပရပ္လမ္း ကားေတြ အပါအ၀င္ ဗန္ဂိုုးပန္းခ်ီကား ရွစ္ကားေလာက္ကိုု ခင္းက်င္းျပသထားပါတယ္။ လန္ဒန္ကိုု လာလည္တဲ႕ ျမန္မာ မိတ္ေဆြေတြ ကိုု အျမဲေခၚသြားျပေလ႕ရွိတဲ႕ ေနရာတစ္ခုုျဖစ္လာပါတယ္။ ဒီပန္းခ်ီကားေတြနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး အမွတ္ရေနတာက လန္ဒန္ကိုု ကဗ်ာဆရာ ကိုုခင္ေအာင္ေအးလာလည္ေတာ႔ ထံုစံအတိုုင္း ျပတိုုက္ကိုု ေခၚသြားျဖစ္သေပါ႕ေလ။ ေနာက္ဆံုုးဗန္ဂိုုးပန္းခ်ီကားေတြ ထားတဲ႕ အခန္းေရာက္ေတာ႔  ကိုုခင္ေအာင္ေအး က ဆိုုက္ပရပ္လမ္းပန္းခ်ိကားကိုု အၾကာၾကီး၀ေအာင္စိုုက္ၾကည္႔ျပီးေတာ႕ ကြ်န္ေတာ္႕ဖက္ျပီး ငမိ်ဴး (ပန္းခ်ီေကျမိဳး)ကိုု သတိရလိုုက္တာကြာ ငါ႕ထက္အမ်ားၾကီးရွဳးတဲ႕ေကာင္ကြ လိုု႕ ငိုုသံပါၾကီးနဲ႕ ေျပာတာနားထဲခုထိစြဲေနပါေသးတယ္.။ ဒီျပတိုုက္ထဲ ကိုု ဘယ္အခ်ိန္ပဲ သြားသြား ဒီအခန္းဟာ ၾကည္႔ရွဳသူေတြ အမ်ားဆံုုးနဲ႕  ၾကည္႕သူတိုုင္းကိုု အထက္က ကိုုခင္ေအာင္ေအး လိုုပဲ တစံုုတခုု ထိထိခိုုက္ခိုုက္ ျဖစ္သြားၾကတာကို အျမဲ သတိထားမိပါတယ္။ ဒါလိုုျဖစ္ရတဲ႕ အေၾကာင္းကေတာ႔  ဗင္ဂိုုးရဲ႕ အေရာင္ေတြ စုတ္ခ်က္ေတြ ေၾကာင္႔အျပင္ အမ်ားနဲ႔မတူ ဒ႑ာရီဆန္လြန္းတဲ႔  သူ႕ဘဝဇာတ္လမ္းေၾကာင္႔လိုု႔ ေကာက္ခ်က္ခ်မိပါတယ္။ ကြ်န္ေတာ္တို႔ ျမန္မာစာေပအနုုပညာပရိတ္သတ္အတြင္းမွာ လည္း ဗင္ဂိုုး အေၾကာင္းဘာသာျပန္ထားတဲ႔ ေဆာင္းပါးမ်ိဳးစံုု ႏိုင္ငံျခားရုုပ္ရွင္ အနည္းငယ္ရဲ႕ ၾသဇာ ေၾကာင္႔  အစြန္းေရာက္တဲ႔  ဗင္ဂိုုးနဲ႕ သူ႕ေခတ္ျပိဳင္ အနုုပညာရွင္ေတြျဖစ္ၾကတဲ႔ ေဂၚဂီ မိုုဒီကလ်ာနီ စတဲ႔ သူပုန္ အႏုုပညာရွင္ေတြ ရဲ႕ ဘဝေနထိုုင္မွုု ပံုစံေတြဟာ ကြ်န္ေတာ္တိုု႕နဲ႕ ေခတ္ ျပိဳင္ပန္းခ်ီအနုုပညာရွင္ေတြရဲ႕ အေပၚ ၾသဇာလြမ္းမိုးထားတာကို ေတြ႔ရပါတယ္။

၂၀၀ရခုုနွစ္မွာ အမ္စတာဒမ္ျမိဳ႕ ေရာက္တဲ႕ အခ်ိန္မွာ ဗင္ဂိုုးပန္းခ်ီ ျပတိုုက္ေရာက္သြားပါတယ္။ ဗန္ဂိုုး ဘ၀ အေသးစိတ္ အခ်က္အလက္ေတြနဲ႕ ဘ၀တေလ်က္ ေရးခဲ႕တဲ႔ ပန္းခ်ီကား၂၀၀ ေက်ာ္ကိုု တဝၾကီး ၾကည္႔ရွဳခြင္႔ ခံစားပါတယ္။ တိုုေတာင္းလွတဲ႔ အသက္ရွင္ခြင္႔ ရတဲ႔ အခ်ိန္ေလးအတြင္းထဲမွာ ဒီေလာက္မ်ားျပားတဲ႔ အနုုပညာ လက္ရာေတြကိုု ေရးဆြဲသြားတာကိုုၾကည္႔ျပီး ပန္းခ်ီေရးေနတဲ႔အခ်ိန္ကလြဲ႕ျပီး အျခားအခ်ိန္ေတြေရာ ရွိခဲ႕ရဲ႕လားလိုု႕ေတာင္ ေတြးမိခ်င္စရာ ျဖစ္လာပါတယ္။ခင္းက်င္းထားပံုကလည္း အေစာပိုုင္းလက္ရာကေန ေနာက္ဆံုးလက္ရာထိ တျဖည္းျဖည္း ေျပာင္းလာပံုုကိုု ေျခရာေကာက္ခြင္႔ ရတဲ႔ အျပင္ ကားတကားခ်င္းစီ ကိုုေရးခဲ႕တဲ႔ ခုုႏွစ္ ေရးခဲ႕တဲ႔ေနရာ အေၾကာင္းအရာတိုု႕ကို ေဖၚျပထားတာမိုု႔ လိုုက္ဖတ္ၾကည္႔နိုုင္ရင္ ဖတ္ၾကည္႔နိုုင္သေလာက္ လက္ရာကိုု ခ်ည္းကပ္ ခံစားတဲ႕ေနရာမွာ အင္မတန္ အေထာက္ကူျပဳလွပါတယ္။ 

ဒီေနရာမွာကြ်န္ေတာ္႔ေဆာင္းပါးမွာ အဓိကေဆြးေႏြးခ်င္တာက ဆရာ MPPရဲ႕ျမင္႔ကေန ဗန္ဂိုုးဘဝ အနုုပညာ ဆီ အစခ်ီလာခဲ႔ေပမယ္႔  ဗန္ဂိုးအနုုပညာအေၾကာင္း မဟုုတ္ပါဘူး Curation လိုု႔ ေခၚတဲ႔ ျပပြဲ ျပတိုက္ေတြ ခင္းက်င္းတင္ဆက္ျခင္း ပညာရပ္နဲ႕  Curator လိုေခၚ တဲ႔ အနပညာျပပြဲ စီစဥ္ခင္းက်င္းသူေတြရဲ႕ အခန္းက႑ အေၾကာင္းကိုေဆြးေႏြးလိုုျခင္းသာျဖစ္ပါတယ္။ ကြ်န္ေတာ္တို႔ နိုုင္ငံမွာေတာ႕ တကိုုယ္ေတာ္ျပပြဲပဲျဖစ္ျဖစ္ အုုပ္စုလုိက္ ျပပြဲပဲ ျဖစ္ျဖစ္ ျပပြဲလုုပ္မဲ႕ေနရာကိုု ပန္းခ်ီ ကားေတြ တစ္ရက္ ႏွစ္ရက္ ၾကိဳ ပိုု႕ လိုုက္ၾကျပီး ပန္းခ်ီဆရာေတြ သူတိုမိတ္ေဆြ ေတြ ေရာက္လာၾကျပီး ပန္းခ်ီကား အရြယ္နဲ႔ အေရအတြက္ ရွိထားတဲ႔ ေနရာ အက်ယ္အဝန္း တိုု႔ အေပၚမွာ မူတည္ျပီး အဆင္ေျပသလိုု တိုုင္ပင္ျပီး လိုုက္ခ်ိတ္လိုုက္ၾကတာပဲ။ ျပီးရင္ ပန္းခ်ီကားေအာက္မွာ နာမည္ေလးေတြ လိုုက္ကပ္လိုုက္မယ္ စသည္ျဖင္႔ လိုုက္ခ်ိတ္လိုုက္ျပီးရင္ျပီးသြားေတာ႔တာပါပဲ။တခ်ိဳ႕ပန္းခ်ီအုပ္စုေတြမွာေတာ႕ အဖြဲ႕လိုုက္ျပပြဲေတြမွာ အုုပ္စုုထဲမွာ ပါတဲ႕ ပန္းခ်ီအနုပညာရွင္ တစ္ဦးခ်င္းက အလွည္႕က် ဦးေဆာင္တာ၀န္ယူျပီး ခင္းက်င္းတဲ႔ အေလ႔ရွိၾကေပမယ္႔  ကာလသားေခါင္းက ကာလသားဟင္းစုုခ်က္စားၾကတဲ႔အခါ ဦးေဆာင္ေဆာ္ၾသစီမံတဲ႕ သေဘာသာသာပဲ ရွိတာေတြ႕ရပါတယ္။ အခုုအခါမွာေတာ႔ ျမန္မာအနုုပညာရွင္ေတြထဲ က art Curation ရဲ႕ အခန္းက႑ အွာ လစ္လပ္ေနတဲ႔ေနရာကိုု ျဖည္႕ခ်င္စိတ္နဲ႕ ျပည္တြင္းေရာ ျပည္ပပြဲေတြမွာ ပါ art Curator အျဖစ္ခံယူျပီး ေျမစမ္းခရမ္းပ်ိဴး လုုိက္ကိုုင္ၾကတာရွိလာေပမယ္႔ တကၠသိုုလ္မွာ  art Curation ပညာရပ္ကိုု စနစ္တက် ေလ႕လာျပီးလုုပ္တဲ႔သုူ မရွိေသးတာေတြ႔ရပါတယ္။ကြ်န္ေတာ္တိုု႕နိုုင္ငံက အနုုပညာတကၠသိုလ္မွာ ကိုုက ဒီဘာသာရပ္ မရွိေသးပါဘူး။

၂၀၀၉  ေဆာင္းဦးေပါက္ လန္ဒန္ုုျမိဳရဲ႕ က်က္သေရေဆာင္ ေတာ္၀င္အနုုပညာအကယ္ဒမီ ခမ္းမမွာ (ဗင္ဂိုုးအစစ္၊ အနုုပညာရွင္ နဲ႕ သူ႕ရဲ႕စာမ်ား )လိုု႔ အမည္ေပးထားတဲ႔ ပန္းခ်ီျပပြဲ တခမ္းတနား က်င္းပေတာ႔မယ္႔အေၾကာင္း ဦးဦးဖ်ားဖ်ား ၾကည္႔ခ်င္ရင္ ၾကိဳတင္လက္မွတ္ေတြ ဝယ္ထားၾကဘိုု႕ ေၾကာ္ညာေတြ ကို ကားမွတ္တိုုင္တြ ရထားေတြမွာေတြ႕လာရျပီး တီဗီံြ သတင္းေတြမွာ ပါလာထဲက လန္ဒန္သားေတြက လွဳပ္လွဳပ္ရြရြ ျဖစ္လာပါတယ္.။၂၀၀၉ ေဆာင္းဦးေပါက္ကေန ၂၀၁၀ ဧျပီလ ေႏြဦးေပါက္အထိျပထားတဲ႔ ဒီပြဲဟာ လန္ဒန္အနုုပညာျပပြဲသမိုုင္းမွာ ပရိတ္သတ္ အမ်ားဆံုုးလာတဲ႔ ပြဲအျဖစ္မွတ္တမ္းက်န္ရစ္ပါတယ္။ တေန႕တေန႕ ေထာင္နဲ႕ခ်ီ လုုေတြလာၾကည္႔ၾကျပီး လက္မွတ္ၾကိဳဝယ္မထားၾကတဲ႔လူေတြဟာ လက္မွတ္ရဘိုု႕  ေဆာင္းတြင္းႏွင္းေတြထဲမွာ နာရီဝက္ေလာက္ အနည္းဆံုုးတန္းစီခဲ႕ၾကရပါတယ္။

လန္ဒန္အနပညာပရိတ္သတ္အဘိုု႕ ဗန္ဂိုုးပန္းခ်ီကားဆိုုတာ အထက္ေဖၚျပခဲ႔သလိုု မစိမ္းပါဘူး။ သိုု႕ေပမယ္႔  ျပပြဲစီစဥ္တဲ႔ နာမည္ေက်ာ္   art Curator Ann Dumas က နယ္သာလန္နိုုင္ငံ အမ္စတာဒမ္ျမိဳ႕က ဗင္ဂိုုးျပတိုုက္ က ကားေတြအဓိကထားျပီး  နိဳင္ငံတကာျပတိုုက္ေတြမွာ ျပန္႔ေနတဲ႔    ဗန္ဂိုုးပန္းခ်ီကား ၆၅ ကား နဲ႕  ပံုုၾကမ္း လက္ရာ(၃၀) နဲ႔ ဗန္ဂိုုးသက္ရွင္ထင္ရွားရွိစဥ္က  ညီျဖစ္သူ သီအိုထံကိုု  သူေရးခဲတဲ႔ စာမူရင္း ၃၅ ေစာင္ကိုု ေမာ္ကြန္းတိုုက္ေတြ ကေန ဒီပြဲအတြက္ ငွါးယူျပီး စံနစ္တက် ျပသခဲ႕ပါတယ္။ အထူးသျဖင္႔ ဗင္ဂိုး သက္ရွိထင္ရွားရွိစဥ္ က ဖတ္ရွဳေလ႔လာခဲ႔တ႔ဲစာအုုပ္မူရင္းေတြ ႔ ဗန္ဂိုုးလက္ရာေတြအေပၚ သိသိသာသာၾသဇာသက္ေရာက္တဲ႔ ဂ်ပန္ရိုုးရာ ပံုုႏွိပ္ ပန္းခ်ီ ခ်ပ္ေတြ ကိုုပါ ေလ႕လာဖတ္ရွဳ နိုုင္ေအာင္စီစဥ္ထားတာမိုု႔ ဘယ္လိုုစာေပ ဘယ္လိုု အနုုပညာေတြကိုု ရဲ႕ ၾသဇာေၾကာင္႔ ဒီလိုု တန္ဖိုုးျဖတ္မရတဲ႔ အနုုပညာလက္ရာေတြ ထြက္လာတယ္ဆိုုတာကိုု ရွင္းရွင္းလင္းလင္း နားလည္သေဘာေပါက္ခြင္႔ရၾကပါတယ္။ဒါေၾကာင္႔ ပြဲစီစဥ္တဲ႔  Ann Dumas ကျပပြဲနာမည္ ကိုု ဗင္ဂိုုး အစစ္ အနုုပညာရွင္ နဲ႕ ေပးစာမ်ားလိုု႕ နာမည္ေပးခဲ႕တာျဖစ္ပါတယ္။ ျဗိတိသ်အနုုပညာသမိုုင္း မွာ လုုပ္ခဲ႕တဲ႔  ဗင္ဂိုုး လက္ရာပြဲေတြထဲမွာ ႏွစ္ေပါင္း ၄၀ အတြင္း အေရးၾကီးဆံုုးနဲ႔ အျပည္စံုုဆံုုးအျဖစ္သတ္မွတ္ၾကပါတယ္. မွတ္တမ္းအရ ပရိတ္သတ္ ၃ သိန္း ေက်ာ္ လာၾကည္႔ခဲ႔ ၾကတယ္ဆိုုပါတယ္။

ဒီျပပြဲ ရဲ႕ အဓိကထူးျခားမွဳက ျပပြဲစီစဥ္သူေတြရဲ႕ ခင္းက်င္းတင္ျပမွဳ ေၾကာင္႕ လာၾကည္႔တဲ႔ ပရိတ္သတ္ အရင္သိထားတဲ႔ အနုုပညာရွင္ ဗင္ဂိုး ရဲ႕ ပံုရိပ္ ကို ေျပာင္းလဲ ျပစ္လိုုက္နိုုင္တာျဖစ္ပါတယ္။ အားလံုုးသိၾကတဲ႔အတိုုင္း ဗင္ဂိုး ဟာ ပန္းခ်ီအနုုပညာကိုု ေက်ာင္းမွာ စံနစ္တက် သင္ခဲ႕တာ မဟုတ္ပဲ မိမိဖါသာေလ႔လျပီး ကိုုယ္ပိုုင္လမ္းေဖါက္ခဲ႕သူတစ္ေယာက္ဆိုုတာေတာ႔ အနုုပညာစိတ္၀င္စားသူတိုုင္းလိုုလိုု သိၾကပါတယ္။ဒါေပမယ္႔ အမ်ားစုု နားလည္ထားၾကပံုုက ဗင္ဂိုုးရဲ႕ လက္ရာေတြ မွာ သူၾကံဳခဲ႔ရတဲ႔  ဆင္းရဲမြဲေတငတ္ျဖတ္မွုု နဲ႕ မူးရစ္ရီေ၀ မွဳေတြ ေၾကာင္႔ ခုုလို တမူထုုူျခားအားေကာင္းတဲ႔ လက္ရာေတြ ထြက္လာတာလိုု႔ အေပၚယံနားလည္ထားၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင္႔လည္း တခ်ိဴ႔ စာေတြမွာ ဆိုုရင္  အနုုပညာ လက္ရာ ေကာင္းထြက္ဘို႕ ဗင္ဂိုုး လိုု ငတ္ငတ္ျပတ္ျပတ္ ေၾကာင္ေတာင္ေတာင္ ေနတတ္ရမယ္လိုု႕သေရာ္ေတာ္ေတာ္ ေရးၾကသားၾကတဲ႔ စာေတြမ်ိဴးေတာင္  ေရးၾက သားၾကတာ ေတြ႕ၾကရပါတယ္။ စိတ္ေဝဒနာ ခံစားခဲ႕ရတဲ႔ အခါ ျဖစ္ပြါးခဲ႕တဲ႔ ျပသနာအခ်ိဳ႕ ကုုိ ကြက္ၾကည္႔ျပီး ရုုးေၾကာင္မူးေၾကာင္ စရိုုက္ရွိတဲ႔ လူတေယာက္ အျပစ္ နားလည္ထားလိုုက္ျပီး  သူႈဘဝ ေနထိုုင္မွဳ နဲ႕ အနုုပညာကိုု ေရာေထြး ျပီး သံုုးသပ္ၾကတာေတြ မၾကာခဏ ျမင္ရၾကားရတတ္ပါတယ္။ဒါေပမယ္႕ ဒီပြဲဟာ ျပပြဲကိုုလာတဲ႔ ပရိတ္သတ္ရဲ႕ ဗင္ဂိုုး ကိုု ျမင္သိထား တဲ႔ အျမင္ကိုု ေျပာင္းလဲလိုုက္နိုုင္ခဲ႔ပါတယ္။

ျပပြဲကိုု လာတဲ႔ ပရိတ္သတ္ေတြဟာ ဗငိဂီုုးဟာပန္းခ်ီကားေတြမ်ားစြာေရးဆြဲခဲ႔သလုုိ ေပးစာေပါင္းမ်ားစြာေရးထားခဲ႔တယ္ ဆိုုတာေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား သိၾကပါတယ္။ ကြ်န္ေတာ္တိုု႕ နိုုင္ငံမွာေတာင္ ဗင္ဂိုုး ရဲ႕ ေပးစာေတြကိုု ဘာသာျပန္ထားတဲ႔ စာအုုပ္ထြက္ခဲ႔ ဘုူးပါတယ္။သို႕ေပမယ္႔ ေပးစာေတြရဲ႕ မူရင္းကိုု ေတြ႔ဘူးသူေတာ႔ အင္မတန္နည္းလွပါတယ္။ ဒီျပပြဲမွာ ျပထားတဲ႔ မူရင္းေပးစာေလးေတြ က ပရိတ္သတ္ ကိုု မ်ားစြာ တအံ႕တၾသျဖစ္ေစပါတယ္။ ဒီစာေတြမွာ တခ်ိဴ႕က တကယ္႕စာေရးစကၠဴ နဲ႔ေရးခဲ႕သလိုု အမ်ားစု က ေတာ႕ ၾကံဳရာရရာ စာရြက္ေလးေတြေပၚမွာ ပဲ ေရးထားပါတယ္။ စာေတြက ေရးဆြဲျပီးခဲ႕ တဲ႔ ပန္းခ်ီကားအေၾကာင္းေတြပါ။ သူဘာေၾကာင္႔ဒီျမင္ကြင္းကိုုေရးဆြဲ႕တယ္။သူ႕ေရွ႕က ပန္းခ်ီဆရာေတြက ဘယ္လိုုေရးခဲ႔တယ္။ သူ႕အျမင္ အ.ယူအဆ က ဘာေၾကာင္႕ ဘယ္လိုု ပါစပက္တစ္ေတြ ဘယ္လိုုစုုတ္ခ်က္ေတြ ေရးခဲ႔တယ္။ ဒီလိုုစုုတ္ခ်က္ေတြ သံုုးခဲ႔တယ္ ဘယ္အေရာင္နဲ႕ေရးထားတယ္။ ဘာေၾကာင္႕ ဒီအေရာင္ကိုု ေရြးခဲ႕တယ္စသည္ျဖင္႔ပါ။ အင္မတန္ထူးျခားတာက ပန္းခ်ီကားကိုု စာဖတ္ထဲသူ စိတ္ထဲျမင္လာေအာင္ ေရးဖြဲ႕ထားျပီး ဒါတင္ စာရဲ႕ ညာဘက္ေထာင္႔ အေပၚပိုုင္းမွာ တစ္လက္မခြဲ ႏွစ္လက္မေလာက္ ေလးေထာင္႔ကြက္ေတးမွင္နဲ႔ဆဲြျပီးေတာ႕ ေရးျပီးခဲ႔တဲ႔ ပန္းခ်ီကားရဲ႕ ဖြဲ႕စည္းပံုုနဲ႕ စုုတ္ခ်က္ေလးေတြကိုု မွင္နဲ႕ျခစ္ေရးျပထားတာျဖစ္ပါတယ္။ ျပခန္းထဲမွာ ခင္းက်င္းတဲ႔အခါ ပန္းခ်ီကား ေဘးမွာ အဲဒီကား ပတ္သက္တဲ႔စာ ကိုု ယဥ္တြဲျပီး ကပ္ထားတာမိုု႕  စာရြက္ေထာင္႕ေလးက တစ္လက္မခြဲပတ္လည္ ေလာက္ရွိတဲ႔ ပံုုၾကမ္းေလးဆိုုေပမယ္႔ ႕ႏွစ္ေပခြဲ သံုုးေပေလာက္ကား ၾကီးထဲက အဓိက စုုတ္ခ်က္ေတြ အခ်က္လက္ေတြ အားလံုုးနီးနီးပါေအာင္ေရးဆြဲထားခဲ႔တာဟာ အင္မတန္ အ႔ံၾသစရာေကာင္းလွပါတယ္။ ခုုေခတ္လိုု ကင္မရာေတြေပါရင္ေတာ႕ သူ႕ပန္းခ်ီကားေတြကိုု ဓါတ္ပံုု နဲ႕မွတ္တမ္းေတြလုုပ္ခဲ႔မွာ ေသခ်ာလွပါတယ္။ အခုုေတာ႔  မွင္ျခစ္ေကာက္ေၾကာင္းနဲ႔ စံနစ္တက် စိတ္ရွည္လက္ရွည္  မွတ္တမ္းေတြ ျပဳစုုထားခဲ႕တာ ကိုုၾကည္႔ျပီး ဗင္ဂိုုးဟာ အနုုပညာကိုု စံနစ္တက် ကိုုယ္ပိုုင္အေတြးအေခၚနဲ႕ ေလ႔လာခ်ည္းကပ္သြားခဲ႕သူလိုု႕  နားလည္အေဘာေပါက္လိုုက္ရပါတယ္။ ဒါဟာ ျပပြဲစီစဥ္မွုု ပညာရွင္ Curator ရဲ႕ ကြ်မ္းက်င္လိမၼာ မွုု ဗဟုုသုုတၾကြယ္ဝ ႏွံ႔စပ္မွဳ စိတ္ကူးစိတ္သန္း ေကာင္းမြန္မွုုတိုု႕ေၾကာင္႕ ျပပြဲေတြရဲ႕ အရည္အေသြးေကာင္းမြန္တိုုးတက္တဲ႔အေၾကာင္းတင္ျပရျခင္းျဖစ္ပါတယ္။

၂၀၀၉  ခုုႏွစ္ လန္ဒန္ျမိုု႕ ေတာ္၀င္အနုုပညာအကယ္ဒမီက ဗန္ဂိုုး ပြဲကိုု ၾကည္႔ျပီးေတာ႔ ဗင္ဂိုုး နဲ႕ပတ္သက္ရင္ေတာ႕ ေနာက္ထပ္ၾကည္႕ စရာ မလိုုေတာ႕ ေလာက္ေအာင္ ျပည္႔စံုုခဲ႔ျပီလို႕ ကိုုယ္ဖာသာ အထင္ေရာက္ခဲ႕ပါတယ္။ အဲဒီလိုု နဲ႕ ၂၁၀၄ခုုႏွစ္ဧျပီလ မိသားစုုနဲ႕ လန္ဒန္ကိုု ျပန္တဲ႔ အေခါက္ ပဲရစ္ျမိဳ႕ကိုု သြားဘိုု႕ အေၾကာင္းဖန္လာတဲ႔အခါ ပဲရစ္ေရာက္ရင္ ဘယ္ျပပြဲေတြသြားၾကည္႔ရင္အက်ိဴးရွိနိုုင္မလဲ လိုု႔ အရင္စံုုစမ္းျဖစ္ပါတယ္။ နယူးေဒလီ ျမဳ႕ိမွာ ေဒဗီ အနုုပညာေဖာင္ေဒးရွင္း ထူေထာင္ထားတဲ႔ အနုုပညာစုုေဆာင္းသူ ေလးခါးေပၚဒါ က ေလာေလာလတ္လတ္ပဲရစ္က ျပန္လာတာမိုု႕ ေမးၾကည္႔ေတာ႔  ေလာေလာဆယ္The  Muse’e d’Orsay မွာျပေနတဲ႔  ဗင္ဂိုုး ပံုုတူေတြျပပြဲ ကိုုဝင္ျပီး ၾကည္႔ျဖစ္ေအာင္ၾကည္႔ခဲ႔ဘိုု႕ေျပာပါတယ္။ျပပြဲကေတာ႔ ေသးေသးေလးပါ ဒါေပမယ္႕နင္ၾကည္႕ျဖစ္ေအာင္ၾကည္႕ခဲ႔လိုု႕မွာပါတယ္။အထက္မွာ ေျပာခဲ႔သလိုု ဗင္ဂိုုး အစစ္ နဲ႕ ေပးစာမ်ား ျပမ်ားျပပြဲၾကည္႕ျပီးတဲ႔ေနာက္ ဗင္ဂိုုးလက္ရာနဲ႕ပတ္သက္ျပီး ေတာ္ေတာ္ျပည္႔စံုုျပီလုုိ႕ ယူဆထားတဲ႔ ကြ်န္ေတာ္႔ အဖိုု သိပ္ေတာ႔စိတ္မပါလွပါဘူး။ ဒါေပမယ္႔ မိတ္ေဆြ ျဖစ္တဲ႔ ေလးခါးပုုိတာ ရဲ႕ အနုုပညာနဲ႔ပတ္သက္ျပီး အကဲျဖတ္ေတြဟာ အျမဲ ေလးစားေလာက္တဲ႔ သူတစ္ဦးမိုု႕ ပဲရစ္ေရာက္တဲ႔အခါ သြားၾကည္႔ျဖစ္သြားပါတယ္။တကယ္ပဲ လာၾကည္႔သူေတြ အမ်ားအျပားနဲ႔ေလာေလာဆယ္ ပဲရစ္မွာ ေပၚျပဴလာအျဖစ္ဆံုုး ပြဲျဖစ္ေနတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ အေၾကာင္းကိုု ရွာၾကည္႕ေတာ႕ ဒီျပပြဲကိုု ခင္းက်င္းစီစဥ္သူ Isabelle Cahn ေပးထားတဲ႔ျပပြဲ နာမည္ ထူးျခားမွဳ ကိုု သြားေတြ႔ပါတယ္ ။

Isabelle Cahn ကျပပြဲကိုု The  Man Suicided by Society လိုု႔ အမည္ေပးထားပါတယ္.။လူ႕အဖဲြ႔အစည္းေၾကာင္႔မိမိကိုုယ္ကိုုအဆံုုးစီရင္လိုုက္ရတဲ႔ လူ လိုု႕ျမန္မာလိုုျပန္လိုုက္လိုု႕ ရေပမယ္႕ သူ႕မူရင္းနာမည္မွာလိုုေတာ႔  လွပျပီးျပင္းရွတဲ႔ ရသကိုု မရနိုုင္တာေတြ႔ရပါတယ္။ တသက္လံုုး ဗင္ဂိုုး စိတ္ေဝဒနာစြဲကပ္ျပီး မိမိကုုိယ္ကိုု အဆံုုးစီရင္လိုုက္တဲ႔ အတြက္ ၾကားသိသူတိုုင္း ကရုုဏာသက္ခဲ႔ၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ္႔ ဒီျပပြဲမွာေတာ႕ဒီလိုုေသဆံုုးသြားခဲ႕ရျခင္းအတြက္ လူ႕အဖြဲ႕စည္းမွာ တာ၀န္ရွိတယ္လိုု႕ ျပပြဲစီစဥ္သူက တိုုက္ရိုုက္ စြပ္စြဲခ်လိုုက္တဲ႔ အခါ အထဲဝင္ၾကည္႕ဘိုု႕တန္းစီေနတဲ႕ကိုုယ္ေတြမွာေတာင္ အျပစ္မကင္းသလိုုလိုု ျဖစ္သြားပါတယ္။ ဒီလိုုအေတြးနဲ႔အထဲဝင္လာသူတိုုင္းကိုု ျပပြဲကိုုျပင္ဆင္ခင္းက်င္းထားပံုုက တမ်ိဴးဖမ္းစားလိုုက္ျပန္ပါတယ္။ ျပပြဲမွာ ျပထားတဲ႔ အခန္းတိုုင္းမွာ အနက္ေရာက္ေကာ္ေဇာအိအိၾကီးေတြ အျပည္ြခင္းထားသလိုု နံရံေတြကိုုေရာ မ်က္ႏွာက်က္ေတြကိုုပါ အနက္ေရာင္ေဆးေတြ အျပည္႔သုုတ္ထားတာမိုု႕ အခန္းတိုုင္းေမွာင္ပါတယ။္ ပထမဆံုုးအခန္းမွာ ဗင္ဂိုုးရဲ႕ ကုုိယ္တိုုင္ေရးပံုုတူ ငါးခ်က္ကိုုပဲ ေနရာခြဲခ်ိတ္ထားျပိီး ပန္းခ်ီကားေတြကိုု ေတြကိုုပဲ ဆလိုုက္နဲ႔ အလင္းခ်ေပးထားလိုုက္ပါတယ္။ ေမွာင္မဲတိတ္ဆိတ္တဲ႔ အခန္းနံရံေပၚက ျပင္းရွတဲ႔ စုုတ္ခ်က္ေတြနဲ႔  ကိုုယ္တိုုင္ေရးပံုုတူ ငါးခ်ပ္ဟာ ၀င္လာသမ်ပရိတ္သတ္ကိုု ေျခာက္ျခားဖြယ္ေကာင္းေလာက္ေအာင္ ညွိ႕ယူဖမ္းစားနိုုင္ခဲ႕ပါတယ္။အျခားအခန္းေတြမွာ ေတာ႕ ဗန္ဂိုုးဆြဲခဲ႔တဲ႔ အျခားပံုုတူေတြ ကလညး္ထိုု႕အတူဖမ္းစားထားနိုုင္ခဲ႔ပါတယ္။ ဒါဟာကြ်န္ေတာ္ေျပာျပခ်င္တဲ႔ Art Curation ပညာရပ္အေၾကာင္းပါပဲ။

ကြ်န္ေတာ္ ၂၀၀၉  လန္ဒန္ ပြဲ art Curator Ann Dumas နဲ႔ ၂၀၁၄ ပဲရစ္ျမိဳ႕ ပြဲစီစဥ္သူ Isabelle Cahn ႏွစ္ေယာက္အေၾကာင္းကိုု အနည္းငယ္စီမိတ္ဆက္ခဲ႔ပါတယ္။ ပထမ ပြဲ ျဖစ္တဲ႔  ဗင္ဂိုုးအစစ္နဲ႕ ေပးစာမ်ားမွာ ျပပြဲစီစဥ္သူရဲ႕  ၾကြယ္ဝတဲ႔ ဗဟုသုုတနဲ႕  စံနစ္က်နတဲ႔ အခင္းအက်င္းေၾကာင္႔  ျပပြဲလာသူေတြဟာ ဗင္ဂိုုးအနုုပညာကိုု အေပၚယံမဟုတ္ပဲ နက္နက္နဲနဲ ထိုုးေဖါက္နားလည္ခြင္႕ရတဲ႔အတြက္ ဗင္ဂိုုးကိုု ရွဳျမင္ပံု ပါ ေျပာင္းလဲသြားတဲ႔အေၾကာင္းေဆြးေႏြးခဲ႔ပါတယ္။ ျပပြဲအထိမ္းအမွတ္ ဗင္ဂိုုးအစစ္ အနုုပညာရွင္နဲ႔ေပးစာမ်ားဆိုုတဲ႔ စာအုုပ္ၾကီးကိုုပါ ထုုတ္ေဝျပီး ျပပြဲမွာ ေရာင္းခ်ခဲ႕တာမိုု႕ လာသူတိုုင္း တခုုတ္တရ ဝယ္သိမ္းၾကရပါတယ္။ ပဲရစ္ ပြဲ စီစဥ္သူ  Isabelle Cahn  နဲ႔ပတ္သက္ျပီးေဆြးေႏြးလိုုတာကေတာ႔ သူမရဲ႕ ဗင္ဂိုုးအနုုပညာနဲ႔ပတ္သက္ျပီး တဆင္႔တက္ျပီး ထူးျခားတဲ႔အျမင္အေၾကာင္းျဖစ္ပါတယ္။ ႏွစ္ေပါင္းတစ္ရာေလာက္မွာ တစ္ခါေလာက္ပဲ ေတြ႕ရနိုုင္တဲ႔ အနုုပညာရွင္တစ္ေယာက္ရဲ႕ တန္ဘိုုးကိုု မသိနားမလည္ခဲ႔တဲ႔ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းကိုု လက္ညိဳးေဝဖန္လိုုက္ျခင္းဟာ သူမစီစဥ္တဲ႔ ပြဲရဲ႔ အသက္ျဖစ္သြားပါတယ္။ ဒီအျမင္ဟာ ဗင္ဂိုး၊ ဗင္ဂိုုးအနုုပညာနဲ႕ လူ႕အဖြဲ႕စည္း မွာတင္ရပ္မေနေတာ႔ပဲ လက္ရွိ ကြ်န္ေတာ္တိုု႕ မ်က္ေမွာက္ေခတ္ အနပညာရွင္နဲ႕ လူ႕အဖြဲ႕စည္းၾကား ဆက္ဆံေရး အထိပါ အေတြးဆင္႔ပြါးနိုုင္ေအာင္သယ္ေဆာင္ေပးနိုုင္သြားတဲ႔အေၾကာင္းတင္ျပေဆြးေႏြးလိုုက္ရပါတယ္။ ျမန္မာ art Curator ေကာင္းမ်ားေပၚထြန္းလာေရးကိုု ေရွးရွဳလ်က္.။

 ပန္းခ်ီထိန္လင္း